Krakowskie kamienice II – świadkowie historii

16 września 2016

Kraków – była stolica Polski – przez wieki gościł najwyższych dostojników z kraju i całej Europy, a kamienice wzniesione wokół Rynku Głównego niejednokrotnie stawały się milczącymi świadkami ważnych wydarzeń historycznych. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.

Kamienica Szara

Legenda głosi, że kamienica była prezentem króla Kazimierza Wielkiego dla swojej kochanki Sary – stąd miałaby wywodzić się nazwa budynku. Prawda jest jednak inna: kamienica powstała w XV wieku po połączeniu dwóch sąsiednich domów. Od tego czasu budynek gościł wielu polskich notabli. W 1574 roku mieszkał tu Henryk Walezy, pierwszy elekcyjny król Polski. Kamienica Szara pełniła także funkcję insurekcyjnej kwatery Tadeusza Kościuszki oraz Rządu Narodowego podczas powstania krakowskiego.

Kamienica Małachowskich

Postać Tadeusza Kościuszki wiąże się także ze znacznie młodszą, bo XVIII-wieczną, Kamienicą Małachowskich. 24 marca 1794 roku na placu przed budynkiem Naczelnik złożył uroczystą przysięgę wierności i walki w imię ojczyzny. Akt ten stał się oficjalnym ogłoszeniem insurekcji kościuszkowskiej.

Zarezerwuj nocleg Hotelu w Krakowie na Starym Mieście

Kamienica Morsztynowska

Nazwa pochodzi od nazwiska XV-wiecznych właścicieli kamienicy, lecz krakowianie znają ją lepiej jako siedzibę restauracji Wierzynek. To jeden z symboli miasta, świetnie znany także poza stolicą Małopolski. Nazwa restauracji nawiązuje do słynnej uczty, wydanej w 1364 roku przez rajcę Mikołaja Wierzynka dla europejskich monarchów i możnowładców, goszczących w Krakowie na zaproszenie Kazimierza Wielkiego.

Czy jednak biesiada naprawdę odbyła się w Kamienicy Morsztynowskiej? Budynek powstał dopiero w XV wieku, a w źródłach historycznych nie ma żadnego dowodu potwierdzającego miejsce uczty u Wierzynka. Historycy wskazują raczej na kamienicę Szarą lub jeden z budynków przy dzisiejszej ulicy św. Jana.

Kamienica Straszewska

Znana także jako Zalewska, Morsztynowska, Wielopolskich; każda z nazw upamiętnia możnych właścicieli budynku. Kamienica powstała w XIV wieku i przez stulecia przechodziła w ręce kolejnych polskich rodów szlacheckich. W 1683 roku właścicielem budynku był natomiast Wawrzyniec Tucci. Szlachcic o włoskim pochodzeniu gościł wówczas u siebie Jana III Sobieskiego: król śledził z okien kamienicy uroczystą paradę, upamiętniającą zwycięską bitwę pod Wiedniem.

Pałac Pod Baranami

Kamienica z baranimi głowami to w ostatnim stuleciu ważny ośrodek życia kulturalnego. Jej artystyczne tradycje sięgają jednak już XV wieku: w części budynku mieściła się wówczas gospoda, miejsce biesiad Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Łukasza Górnickiego. W kolejnym stuleciu kamienicę przekształcono w pałac, wykupiony przez króla Stefana Batorego dla dowódcy wojsk węgierskich; wkrótce zamieszkał tam także wybitny poeta Bálint Balassi.

Najnowsza historia kamienicy wiąże się nieodłącznie z Piwnicą Pod Baranami. Słynny kabaret został założony w latach 50. XX wieku przez Piotra Skrzyneckiego, a przez kolejne kilkadziesiąt lat skupiał wokół siebie najwybitniejszych polskich artystów: wśród nich Krzysztof Penderecki, Ewa Demarczyk, Marek Grechuta, Krzysztof Komeda lub Tomasz Stańko.