Miejsce dla osób
odwiedzających
Kraków

Krakowskie dzieje Tadeusza Kościuszki

25 kwietnia 2017

Rok 2017 został przez polskie władze ustanowiony Rokiem Tadeusza Kościuszki. Historia polskiego bohatera narodowego nieodłącznie wiąże się z Krakowem. Jak przebiegały jego losy i gdzie obecnie znajdziesz ślady pamięci o Kościuszce?

Działalność wojskowa na dwóch kontynentach

Pierwsza wizyta Kościuszki w Krakowie przypada na październik 1775. Młody kadet powrócił wówczas do kraju po pięcioletnim pobycie we Francji. Tadeusz spędził w grodzie Kraka tylko 1 dzień, nocując w Kamienicy pod Orłem na Rynku Głównym. Niestety, nie zabawił w Polsce zbyt długo. Problemy finansowe i zawód miłosny skłoniły go do opuszczenia kraju. Wojaże Kościuszki doprowadziły go aż za ocean: w 1776 roku dotarł do Stanów Zjednoczonych, gdzie udało mu się otrzymać angaż w wojsku. Kościuszko walnie przyczynił się do zwycięstwa Amerykanów w bitwie pod Saratogą. Sukcesy wojskowe przyniosły mu wiele honorów, jednak z biegiem lat najcenniejsze okazało się doświadczenie zdobyte na polu walki: Kościuszko wykorzystał zdobyte doświadczenia w późniejszej walce o wolność własnej ojczyzny.

Pamiątkowa tablica na fasadzie Kamienicy pod Orłem /fot. Wikimedia

Współpraca z krakowskimi patriotami

Świeżo upieczony generał wrócił do kraju w 1784 r. i osiadł w rodzinnych Siechnowiczach. Niepokoje w Rzeczypospolitej, poważnie osłabionej po I rozbiorze Polski, narastały z coraz większą siłą. Kościuszko zaangażował się we współpracę z krakowskim kanonikiem Hugonem Kołłątajem i jego poplecznikami, wyznającymi nowoczesne idee rozszerzenia praw dla chłopów i mieszczan. Patriotyczna działalność utorowała Kościuszce drogę do stanowiska w polskiej armii – w 1789 roku został mianowany generałem. Wojna polsko-rosyjska zmusiła Kościuszkę do ponownej emigracji. Przed wyjazdem z kraju w 1792 r. odbył jednak krótką wizytę w Krakowie, nocując w zajeździe „Pod Opatrznością” w Kamienicy Margrabskiej nieopodal ulicy Floriańskiej.

Zarezerwuj pokój w Hotelu Na Starym Mieście i podążaj śladami Tadeusza Kościuszki!

Insurekcja kościuszkowska

Kościuszko mieszkał w Paryżu, Lipsku i Dreźnie, nie zaniedbując jednak pracy na rzecz wolności Rzeczpospolitej. Generał kierował pracami ośrodka spiskowego na emigracji i opracował plan wyzwoleńczego powstania, rozpoczętego wczesną wiosną roku 1798. Kościuszko przybył do Krakowa z 23 na 24 marca. Noc poprzedzającą ogłoszenie powstania spędził w dworze Wodzickich, na zaproszenie generała dywizji krakowskiej – Józefa Wodzickiego. 24 marca na Rynku Głównym Kościuszko złożył uroczystą przysięgę na wierność narodowi polskiemu i przyjął funkcję naczelnika powstania. Sztab powstańczy urządził swoją siedzibę w Kamienicy Szarej, tuż obok kościoła Mariackiego. Kamienica okazała się też ostatnim krakowskim „domem” Tadeusza Kościuszki.

Franciszek Smuglewicz, „Przysięga Kościuszki” /fot. Wikimedia

Krakowskie pożegnanie Kościuszki

Po klęsce insurekcji Kościuszko podróżował po Ameryce i Europie, przez cały czas działając aktywnie na rzecz wyzwolenia Polski. Ostatnie lata życia naczelnik spędził w Szwajcarii – przebywał tam aż do śmierci w październiku 1817 r. Rok później ciało Kościuszki wróciło do ojczyzny. Doczesne szczątki bohatera narodowego spoczywają w krypcie św. Leonarda na Wawelu. W latach 20. XIX wieku na wzgórzu Sikornik wzniesiono symboliczną mogiłę naczelnika na wzór legendarnych kopców Kraka i Wandy. Kopiec Kościuszki jest do dzisiaj najokazalszym monumentem upamiętniającym patriotyczną działalność naczelnika insurekcji.

Kopiec Kościuszki na krakowskim Zwierzyńcu /fot. Wikimedia

Miejsca pamięci o Kościuszce

Aby zachować wspomnienie o pobycie Kościuszki w Kamienicy pod Orłem, w 1892 r. umieszczono na niej tablicę pamiątkową dłuta Władysława Eljasza-Radzikowskiego. Podobną tablicę wmurowano także na płycie Rynku, w miejscu przysięgi Kościuszki. Kolejna tablica znajduje się na fasadzie klasztoru kapucynów przy ul. Loretańskiej – w trakcie uroczystości insurekcyjnych poświęcono tam pałasz naczelnika. Na przełomie XIX i XX w. rozebrano natomiast dwór Wodzickich, zachowując przy tym basztę, nazwaną imieniem naczelnika. Niestety, już 1909 roku potajemnie rozebrano ją na polecenie ówczesnego właściciela posesji – Jana Kantego Fedorowicza. Zniknięcie legendarnej Baszty Kościuszki wywołało skandal w krakowskim środowisku intelektualnym – tym bardziej, że właściciel kierowany chęcią zysku postawił na jej miejscu zwykłą kamienicę czynszową. Budynek ten zachował się do dziś.

Szukaj

projekt i wykonanie:
strony www Kraków