Narodowa, choć nie z nazwy. Dzieje Biblioteki Jagiellońskiej

26 lipca 2021

Termin Biblioteki Narodowej nieodłącznie kojarzy się z Warszawą. Pierwsze wielkie zbiory księgarskie na polskich ziemiach były jednak gromadzone w Krakowie. Biblioteka Jagiellońska, bo o niej mowa, istnieje od ponad 650 lat. To ona może poszczycić się najbardziej wartościowymi zbiorami w kraju i jako jedyna obok warszawskiej ma status narodowej. Co to oznacza, jak biblioteka zmieniała się przez wieki i jakie są jej najcenniejsze zbiory?

Historia pierwszej polskiej biblioteki akademickiej

Uniwersytet w Krakowie, zwany początkowo Akademią Krakowską, powołano do życia w 1364 r. z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego. Tę samą datę uznaje się za początek działania biblioteki, w uniwersyteckich murach od początku gromadzono bowiem kodeksy, druki i rękopisy. Z czasem zbiorów przybywało, a duża w tym zasługa krakowskich profesorów, a także absolwentów uniwersytetu, którzy obdarowywali nimi swoją Alma Mater.

Głównym miejscem, w którym przechowywano biblioteczne księgi, było Collegium Maius, czyli najstarszy uniwersytecki budynek. Zbiory były jednak również rozsiane po innych wydziałach – wszystkie zgromadzono w Collegium Maius dopiero pod koniec XVIII w. Wówczas też stały się publiczną biblioteką. Kolejne reformy w jej działalności to XX w. i wzniesienie nowego gmachu bibliotecznego przy al. Adama Mickiewicza. Zbiory przeniesiono tam w 1940 r. Jest ich tak dużo, że budynek trzeba było już dwukrotnie rozbudowywać – jego obecna kubatura przekracza 145 tys. metrów sześciennych.

Zamierzasz odwiedzić Bibliotekę Jagiellońską? Najlepsze miejsce na nocleg to Hotel Best Western Kraków – https://www.bwkrakow.pl!

Najcenniejsze zbiory Biblioteki Jagiellońskiej

Dziś w Bibliotece Jagiellońskiej znajdują się dziesiątki tysięcy rękopisów i setki tysięcy druków. Do najcenniejszych należą zbiory ze średniowiecza. Znajduje się tam między innymi najstarszy polski tekst z melodią, czyli rękopis “Bogurodzicy”. Olbrzymią wartość ma także rękopis dzieła Mikołaja Kopernika “O obrotach sfer niebieskich”, a także “Banderia Prutenorum” Jana Długosza, w którym opisuje chorągwie krzyżackie zdobyte w wojnach z Zakonem. W zbiorach biblioteki znajdują się też rękopisy Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki czy Stanisława Wyspiańskiego.

Wśród druków również wyróżnia się pierwsze wydanie dzieła Kopernika. W bibliotece przechowuje się też traktat Andrzeja Frycza Modrzewskiego “O naprawie Rzeczypospolitej”, jak również najstarszy dokument wydrukowany na ziemiach polskich – astronomiczny kalendarz ścienny na rok 1474.

Biblioteka Jagiellońska biblioteką narodową

Dziś Biblioteka Jagiellońska jest częścią Narodowego Zasobu Bibliotecznego. To właśnie jej zbiory są uważane za najcenniejsze w Polsce. Współcześnie stale powiększają się dzięki datkom, ale także przywilejowi biblioteki narodowej, jaki posiada krakowska instytucja. Oznacza to, że każdy wydawca ma obowiązek bezpłatnego przekazania jej dwóch egzemplarzy każdej nowej książki. Oprócz niej takim przywilejem cieszy się tylko warszawska Biblioteka Narodowa.