Od cesarskiego pełnomocnika po noblistkę. Kim są honorowi obywatele Krakowa?
6 maja 2022
Nadanie honorowego obywatelstwa to najwyższa godność, jaką miasto może obdarzyć swojego mieszkańca lub inną zasłużoną osobę. W Krakowie na takie wyróżnienie zapracowało 76 osób. Są w tym gronie nobliści, prezydenci czy premierzy – zarówno z Polski, jak i zagranicy. Na liście nie brak wybitnych postaci, ale pięć osób z niej skreślono, a jedna zwróciła okolicznościowy dyplom. Sprawdźmy, kim są honorowi obywatele Krakowa.
Austriackie początki i malarz, który rzucił klątwę
W czasach, w których w Polsce rządzili rodzimi królowie, nikt w Krakowie o honorowych obywatelstwach nie myślał. Po raz pierwszy to wyróżnienie przyznano w czasach austriackich. Pierwszym uhonorowanym pod koniec 1850 r. został Andrzej Ettmayer d’Adelsburg. Ten austriacki urzędnik pomagał miastu w ciemnych czasach germanizacji – zasłużył się przede wszystkim sprzeciwem wobec przemiany katedry wawelskiej na kościół garnizonowy. Honorowe obywatelstwo otrzymał w formie ręcznie malowanego dyplomu.
W kolejnych latach podobne tytuły otrzymało jeszcze kilku cesarskich urzędników. Rada miasta nie próżnowała – do czasu odzyskania niepodległości uhonorowała w ten sposób 24 osoby. Wyjątkowym poważaniem cieszył się Franciszek Smolka, działacz niepodległościowy, a potem galicyjski poseł, który otrzymał tytuł aż dwukrotnie.
Z czasem na listę zaczęli też trafiać artyści. W 1882 r. pojawił się na niej Jan Matejko, jedna z najwybitniejszych artystycznych postaci ówczesnego Krakowa. Po 10 latach mistrz Jan demonstracyjnie zrzekł się jednak wyróżnienia. W ten sposób malarz protestował przeciwko budowie Teatru Słowackiego – a dokładniej wzniesieniu go w miejscu zabytkowych zabudowań klasztornych. Przy okazji Matejko miał rzucić na teatr klątwę.
Przejdź krakowskimi ulicami po śladach wybitnych postaci, a potem wybierz na nocleg Hotel Best Western Kraków – https://www.bwkrakow.pl!
Pięć nazwisk z ciemnych czasów
Długo na listę trafiały przede wszystkim osoby bezpośrednio związane z Krakowem. Z czasem przestało to być głównym kryterium. W 1933 r. honorowym obywatelem został na przykład Józef Piłsudski.
Powiększanie listy honorowych obywateli wyhamowało po II wojnie światowej. Do 1989 r. wyróżnienie otrzymało tylko sześć osób. Aż pięć z nich w 1992 r. zostało z niej usuniętych decyzją niezależnej już rady miasta. Taki dyshonor dotknął Iwana Koniewa, Józefa Cyrankiewicza, Ludvika Svobodę, Michała Żymierskiego i Henryka Jabłońskiego. Wszyscy byli bohaterami tylko w oczach PRL-owskich dygnitarzy.
Prezydenci, premierzy i nobliści
Po 1989 r. krakowscy radni znów zaczęli bardziej obficie obdzielać tytułami zasłużone postaci. Na liście znalazła się m.in. premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher czy dwóch amerykańskich prezydentów – George Bush i Ronald Reagan. Tytuł przyznano im zresztą tego samego dnia – 27 maja 1994 r.
Honorowe obywatelstwo Krakowa odebrali także polscy politycy – m.in. Lech Wałęsa i Jerzy Buzek. Na liście przybywa także artystów. Szczególne miejsce zajmują na niej nobliści: Czesław Miłosz, Wisława Szymborska i Olga Tokarczuk. Ta ostatnia zamyka w tym momencie listę honorowych krakowian – w czerwcu 2021 r. wraz z nią podobne wyróżnienie otrzymał rysownik i satyryk Andrzej Mleczko.
Kraków słynie również z zabytkowych budowli. Wśród nich są kamienice – poznaj najstarsze z kolejnego artykułu: https://www.bwkrakow.pl/nablogu/dom-ktory-ma-700-lat-najstarsze-krakowskie-kamienice
