Miejsce dla osób
odwiedzających
Kraków

PRL w Krakowie, czyli czerwone oblicze Nowej Huty

23 września 2015

Maszyna przenosząca w czasie? Przecież to tylko wymysł wyobraźni i jeden z gadżetów wykorzystywanych przez filmy z gatunku science fiction. Niekoniecznie. Jedna z takich machin znajduje się bowiem w Nowej Hucie. A gdzie przenosi? W czasy PRL-u.

Jedni czasy PRL-u wspominają z nostalgią, dla innych to wycinek przeszłości, będący świadectwem zwyrodnień ustroju komunistycznego. Młodzież Polskę Ludową zna wyłącznie z opowieści czy filmów i kojarzy z niekończącymi się kolejkami, kupowaniem na kartki oraz bardzo prostą architekturą oraz funkcjonalną aranżacją wnętrz. Odwiedzając Nową Hutę wspomnienia i wyobrażenia można skonfrontować z rzeczywistością. Krakowska dzielnica nie bez powodu nosi w końcu miano żywej legendy komunizmu.

Miasto z misją

Nowa Huta została zbudowana w ściśle określonym celu – mieli w niej mieszkać pracownicy największego w Polsce kombinatu metalurgicznego, którego otwarcie planowano na rok 1954. Pierwsze bloki mieszkalne (obecnie osiedle Wandy i Na Skarpie) wzniesiono w 1949 roku. Do ich budowy przystąpiono bez planów architektonicznych, gdyż stworzenie zaplecza mieszkaniowego miało wyprzedzić powstanie huty im. Lenina o dwa lata. Dopiero na skutek licznych komplikacji spowodowanych brakiem planu zdecydowano się opracować projekt generalny. Zadanie to powierzono Tadeuszowi Ptaszyckiemu.

Nowa_Huta_jako_idealne_socjalistyczne_miasto

Nowa Huta/ Piotr Tomaszewski/ Wikipedia/ CC BY-SA 3.0

Architektura PRL-u

Spacerując ulicami Nowej Huty na każdym kroku odnaleźć można ślady PRL-u. Architektura centrum – zgodnie z założeniami socrealizmu – jest raczej jednorodna i harmonijna. Styl budynków nawiązuje przede wszystkim do renesansu, uznanego za styl dominujący w polskiej architekturze, klasycyzmu i modernizmu.

Najstarszy budynek Nowej Huty znajduje się na osiedlu Wandy (ul. Mierzwy 14). Jego budowę rozpoczęto w kwietniu 1949 roku. Zgodnie z koncepcją „jednostki sąsiedzkiej” pierwsze bloki mieszkalne były niewysokie (miały trzy kondygnacje) i dość swobodnie rozmieszczone.

Plac Centralny początkowo nosił miano placu Stalina (jego śmierć zbiegła się bowiem w czasie z publikacją planu generalnego miasta opracowanego przez Ptaszyckiego). Ma on kształt pięcioboku, od którego odchodzą szerokie arterie, wyznaczające najważniejsze kierunki miasta. Jedną z nich jest Aleja Róż, która w latach 70-tych była miejscem organizacji komunistycznych uroczystości i gdzie w 1973 roku postawiono pomnik Lenina.

Idąc od Placu Centralnego Aleją Solidarności dotrzemy do Centrum Administracyjnego Huty. Jego budynek, nawiązujący do stylu renesansowego, uznawany jest za jeden z najlepszych przykładów architektury socrealistycznej w całym kraju. Ze względu na inspiracje renesansowymi pałacami nazywany jest Pałacem Dożów lub Watykanem.

Na uwagę zasługują również Teatr Ludowy znajdujący się przy ul. Osiedle Teatralne 34 oraz szpital im. Stefana Żeromskiego, wyróżniający się monumentalnymi schodami prowadzącymi do wejścia głównego i okazałym frontem.

Teatr Ludowy/monia_er/Wikipedia/ CC BY-SA 3.0

Teatr Ludowy/monia_er/Wikipedia/ CC BY-SA 3.0

Muzeum PRL-u

Krakowskie Muzeum PRL-u mieści się w dawnym budynku kina Światowid. Organizuje wykłady (ostatni dotyczył Jakuba Bermana) i spotkania. Największą atrakcją dla odwiedzających są oczywiście wystawy. Na chwilę obecną dostępne są trzy: „PRL mieszka w nas? Kultura czasu wolnego”, „Solidarni w drodze do wolności” oraz „Atomowa groza. Schrony w Nowej Hucie”. Co ciekawego można na nich zobaczyć? Przede wszystkim sporo zdjęć, a także eksponaty będące symbolami czasów PRL-u, takie jak skuter Osa, motocykl Junak, meble czy świetlicowe wytwory związane z Leninem, np. rysunki tyrana wykonane przez dzieci.

Szukaj

projekt i wykonanie:
strony www Kraków