Kazimierz i jego tajemnice. Żydowskie ślady pod Wawelem

22 listopada 2020

Dziś Kazimierz jest integralną częścią Krakowa i miejscem tłumnie odwiedzanym przez turystów. W tej części miasta można znaleźć sporo knajp, klubów czy innych miejsc oferujących rozrywki dla mieszkańców i przyjezdnych. Część turystów odwiedza jednak tamtejsze ulice w poszukiwaniu śladów po kulturze, która rozwijała się tam jeszcze wówczas, gdy Kazimierz był osobnym miastem sąsiadującym z grodem Kraka. Chodzi o żydowską diasporę, która jeszcze przed II wojną światową stanowiła sporą część mieszkańców miasta. Do dziś na Kazimierzu można znaleźć jej ślady.

Synagogi i domy modlitwy

Kazimierz swoją lokację, a także nazwę, zawdzięcza królowi Kazimierzowi Wielkiemu. Ostatni z Piastów na polskim tronie założył miasto u boku Krakowa w 1335 roku i nakazał otoczyć je murami obronnymi. Od ówczesnej stolicy Polski oddzielała je też odnoga Wisły, ostatecznie osuszona w późniejszych wiekach. Król postawił tam potężne katolickie kościoły, ale wkrótce do miasta zaczęło sprowadzać się też coraz więcej Żydów. Ostatecznie ich społeczność znacznie powiększyła się w 1495 roku, gdy król Jan Olbracht zdecydował o przesiedleniu na Kazimierz krakowskich Żydów i utworzeniu tam tak zwanego miasta żydowskiego.

Mieszkańcy żydowskiego pochodzenia również stawiali na Kazimierzu świątynie i domy modlitwy. W całym Krakowie takich miejsc było niemal 90. Część z nich można podziwiać do dziś. Od XV wieku działała na Kazimierzu tak zwana Stara Synagoga, znajdująca się przy ul. Szerokiej. Nie omijały jej pożary ani dziejowe zawieruchy. Najdotkliwiej zniszczyli ją hitlerowcy, ale po wojnie została odbudowana. Dziś mieści się w niej Muzeum Judaistyczne, które stanowi obowiązkowy punkt na szlaku żydowskich pamiątek Krakowa.

Zainteresowała Cię ta krakowska dzielnica? Sprawdź nasz artykuł „Krakowski Kazimierz – tych punktów nie możesz przegapić!”

Do zwiedzania udostępniona jest również Synagoga Wysoka – jedyna w Polsce synagoga umieszczona na piętrze. Wzniesiono ją w XVI wieku przy obecnej ulicy Józefa. Aktualnie służy jako sala wystawowa. Spacerując po Kazimierzu warto podejść również do wciąż czynnej Synagogi Tempel, zwanej również Postępową. Została otwarta w drugiej połowie XIX wieku przy ul. Miodowej i w czasie wojny zdewastowano ją w nieco mniejszym stopniu niż pozostałe. Jej charakterystyczną cechą były cotygodniowe kazania wygłaszane w języku polskim oraz niemieckim, stanowiła miejsce, w którym stykały się różne kultury. Do dziś w jej oknach zachowały się też piękne witraże.

Planujesz zwiedzanie krakowskiego Kazimierza? Odwiedź hotel Best Western Kraków!

Żydowskie cmentarze

W Krakowie wciąż można odwiedzić także żydowski cmentarz, który jest ulokowany przy ul. Miodowej. To tak zwany Nowy Cmentarz – powstał w 1800 roku. Dziś zajmuje powierzchnię 4,5 hektara, spoczywają na nim najwybitniejsi krakowscy Żydzi z malarzem Maurycym Gottliebem czy wiceprezydentem Krakowa Józefem Sare na czele. Najstarszy z zachowanych do dziś nagrobków pochodzi z 1809 roku. Wraz z synagogami cmentarz jest niemym, ale niezwykle wymownym świadkiem historii Kazimierza i Krakowa.

O pamiątki po krakowskich Żydach, również te niematerialne, dba także Centrum Kultury Żydowskiej przy ul. Meiselsa. Jego siedziba znajduje się w dawnej Synagodze Bne Emuna. Co roku centrum organizuje wystawy, koncerty i seminaria poświęcone żydowskim zwyczajom, muzyce czy literaturze – ściągają więc tam tysiące turystów i artystów.